23 juli 2020

Taal doet er toe!

Meten is weten, goed ingesteld zijn, suikerziekte, diabeet. Op zichzelf onschuldige, welbekende zinnen en woorden. Die horen nou eenmaal bij diabetes, toch?

In 2018 publiceerde de Engelse NHS (National Health Services) een uitvoerig document over het veranderen van diabetes gerelateerd taalgebruik. Het resultaat van een intensieve werkgroep met meerdere partijen. Hun conclusie: diabetes gerelateerd taalgebruik is veelal te beoordelend. Ook is het veelal te belerend, en kan zelfs demotiverend en denigrerend werken. Dat document kun je hier vinden.

De knappe koppen in deze werkgroep concluderen dat er werk aan de winkel is. Een boodschap kan natuurlijk per persoon anders opgevat worden. Vooral binnen de muren van een zorginstelling kan diabetes gerelateerd taalgebruik veel impact hebben. Het is een goed plan om deze diabetes vocabulaire eens onder de loep te nemen!

Bewustwording door Instagram

Rond 2015 werd ik door de online type 1 diabetes community pas echt bewust van hoe ik mijn diabetes meedraag. Door veel met anderen personen met diabetes van over de hele wereld te praten, werd ik mij voor het eerst bewust van diabetes gerelateerd taalgebruik. Hoe belangrijk het is om het bijvoorbeeld niet over ‘goede’ en ‘slechte’ bloedsuikers te hebben. Je bloedsuiker op het moment dat je het meet, is een waarde op zichzelf, die je veelal moet vertalen naar een actie. Geen oordeel maar een aanzet tot instructie. Basaal aanpassen? Had ik wellicht iets meer mogen bolussen voor die maaltijd? Ga ik zo nog een rondje wandelen? En wat doe ik over 2 uur?

Wanneer jij altijd geleerd hebt je bloedsuiker als goed of slecht te typeren, geeft dat je het gevoel alsof het rapportcijfers zijn. Terwijl ik zeker weet dat jij het ‘goed’ genoeg doet. Life happens. Ook als je bloedsuiker 5 keer achter elkaar boven jouw streefwaarde zit, zul je dat echt niet expres gedaan hebben. Dan is het ook niet eerlijk je hier schuldig over te voelen. Probeer jezelf dat gevoel dan ook niet te geven door er een waardeoordeel aan te hangen. Zie je bloedsuikerwaarde liever slechts als informatievoorziening. Beschouw ze als leermomenten die je meeneemt naar je volgende beslismoment. Kanttekening: in het verleden behaalde resultaten zijn geen garantie voor de toekomst ?.

Geen ‘diabeet’ meer?

Zo heb ik ook afgeleerd om mezelf niet meer ‘diabeet’ te noemen. Ik heb misschien wel diabetes, maar ik ben Sebastiaan. Een persoon. Een persoon met diabetes weliswaar, maar zoals ze dat mooi in het Engels zeggen ‘I am not my disease’. Dan is het toch terecht om iemand ook niet naar zijn of haar ziekte te noemen. Door kleine details als deze kan je ziekte wat meer op de achtergrond blijven. Zo kies ik er ook voor om mensen niet meer gelijk te vertellen dat ik type 1 diabetes heb. Als ze vragen naar m’n pomp of werk, kunnen ze altijd nog de spreekbeurt krijgen. Ik beantwoord met alle liefde iedereens vragen, maar begin er niet gauw uit mezelf meer over. Er zijn veel leukere dingen te bespreken!

Ook bij ons op de werkvloer

Daarom is het ook zo tof dat we bij Kaleido aandacht geven aan hoe wij Kaleidoers, onze klanten, noemen. Dit doen we vanaf de introductie training bij nieuwe medewerkers, tot aan de dagelijkse gang van zaken. Dit gebeurt binne alle afdelingen. Op de Customer Care afdeling spreek ik natuurlijk dagelijks met Kaleido gebruikers. Die noemen we bewust geen patiënten. Een ziekenhuis heeft patiënten. Wij zijn geen dokters en verpleegkundigen. Wij zijn Sebastiaan en Nici van de Customer Care afdeling en staan klaar om jou te helpen als er onverhoopt iets aan de hand is met jouw Kaleido systeem.

Sterker nog, als je het woordenboek er bij pakt vind je onder patiënt de volgende omschrijving: ‘zieke die onder behandeling is’. Het kan weliswaar zo zijn dat je een vraag hebt over het medische hulpmiddel dat je gebruikt: dat maakt je bij ons aan de telefoon echt niet een ‘patiënt’. Het is een veel fijnere voet om een gesprek op te starten. Een gesprek van persoon tot persoon. Niet tussen de klantenservice en een diabeet. Als jij je pomp bent kwijt geraakt tijdens het zwemmen, hopen we dat je nog wel een leuke middag had. Dan gaan we je echt niet zeggen dat dit beter geplakt moest. We zijn zelf ook mens, en hebben ook echt niet altijd de 4 jaars contracten met één en dezelfde pomp gedaan.

Taal doet ertoe!

Of je nou diabetes verpleegkundige bent die Kaleido voorschrijft, een naaste bent die een persoon met diabetes kent, of Kaleidoer: taal doet ertoe! Bovenstaande voorbeelden zijn vanuit mijn eigen ervaring geschreven. Ik kan er met mijn 15 jaar aan type 1 diabetes nog genoeg bedenken. Toch wil ik je vooral ook aanmoedigen even het ‘Language matters!’ document door te lezen. Deze staat vol met informatie en voorbeelden, maar ook welke woorden je in bepaalde gevallen beter kunt gebruiken. Het sluit af met hoe we dit met z’n allen kunnen verbeteren. Zolang we het over ‘zware suiker’ hebben, en daar niemand op vriendelijke manier op wijzen, moeten we blijven uitleggen dat ‘onze’ diabetes in feite niks te maken heeft met snoepjes. En die tijd kunnen we vast en zeker beter benutten!

Meer informatie over diabetes gerelateerd taalgebruik? Een interessante studie uit 2017 vind je hier. Lees ook absoluut Renza’s blog.

Over Sebastiaan

Sebastiaan is 24 jaar en heeft sinds zijn 10e type 1 diabetes. Na het afronden van zijn opleiding tot diëtist wilde hij zijn eigen ervaring met diabetes gebruiken om anderen te helpen. Zo kwam hij in een jaar geleden als Support Specialist bij Kaleido terecht. Hij is koffiesnob, kattenvader, foodie, hij spaart tattoos en houdt er van in zijn vrije tijd gewicht te heffen in z’n homegym.